Language/Kazakh/Grammar/Present-Tense/zh-CN
Հայերէն
Български език
官话
官話
Hrvatski jezik
Český jazyk
Nederlands
English
Suomen kieli
Français
Deutsch
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
فارسی
Italiano
日本語
한국어
Lietuvių kalba
Νέα Ελληνικά
Şimali Azərbaycanlılar
Język polski
Português
Limba Română
Русский язык
Српски
Español
العربية القياسية
Svenska
Wikang Tagalog
தமிழ்
ภาษาไทย
Türkçe
Українська мова
Urdu
Tiếng Việt
Басында[编辑 | 编辑源代码]
Бұл қазақ тілін оқытушысы болып, амалда 20 жылдан астам қазақ тілін оқыдым. Мен қазақ тілін оқыту үшін мандарин тілін пайдалана аламын. Біз дәрісте қазақ тілінің ағымды уақытын оқып, оны әр түрлі етістіктермен қолдану және оған қайсылықты мәліметтермен анықтауға тырысамыз. Бұл дәрістің атауы "Complete 0 to A1 Kazakh Course" курсындағы "Ағымды уақыт" болып табылады. Бұл курста оқушылар толық бастаушылар болып, оларды A1 деңгейіне жеткізу керек.
Қазақ тілінде ағымды уақыт[编辑 | 编辑源代码]
Ағымды уақыт қазақ тілінде әдетте "-ды" немесе "-ты" екісімен анықталады. Оны қолдану адаттарына, етістіктерге және етістіктердің түріне байланысты тұратын.
Қазақ тілінде ағымды уақыттың түрлерін есептеу керек.
Етістіктердің бірінше түрі[编辑 | 编辑源代码]
Бірінші түрінің негізгі етістіктері "-у" және "-ы" екісімен анықталады. Мысалы:
| Қазақ | Транскрипция | Мандариндік терминология |
|---|---|---|
| жазу | жазу | 写 |
| оқу | оқу | 读 |
| жемеу | жемеу | 吃 |
| сөйлеу | сөйлеу | 说 |
Етістіктердің екінші түрі[编辑 | 编辑源代码]
Екінші түрінің етістіктері "-і" және "-ы" екісімен анықталады. Мысалы:
| Қазақ | Транскрипция | Мандариндік терминология |
|---|---|---|
| білу | білу | 知道 |
| қабылдау | қабылдау | 接受 |
| табу | табу | 找到 |
| өтіру | өтіру | 通过 |
Етістіктердің үшінші түрі[编辑 | 编辑源代码]
Үшінші түрінің етістіктері "-ті" және "-ды" екісімен анықталады. Мысалы:
| Қазақ | Транскрипция | Мандариндік терминология |
|---|---|---|
| жазатын | жазатын | 正在写 |
| оқытушы | оқытушы | 教师 |
| жеміс теру | жеміс теру | 买水果 |
| сөйлеп отыру | сөйлеп отыру | 聊天 |
Етістіктердің төртінші түрі[编辑 | 编辑源代码]
Төртінші түрінің етістіктері "-емін", "-еміз", "-еп", "-біз" және "-быз" екісімен анықталады. Мысалы:
| Қазақ | Транскрипция | Мандариндік терминология |
|---|---|---|
| жазамын | жазамын | 写 |
| оқып жатамын | оқып жатамын | 在读 |
| жеміс теріп жатамын | жеміс теріп жатамын | 在买水果 |
| сөйлеп жүргенміз | сөйлеп жүргенміз | 步行聊天 |
Қазақ тілінде ағымды уақытты қолдану жолдары[编辑 | 编辑源代码]
Етістік түріне байланысты ағымды уақытты қолдану жолдары бірдей емес. Кез-келген уақытта, қазақ тілінде ағымды уақытты қолдану үшін, біз етістіктердің бірінші, екінші, үшінші және төртінші түрінің келесі етістіктерін пайдаланамыз:
Бірінші түр[编辑 | 编辑源代码]
Етістіктері "-у" және "-ы" екісімен анықталатын етістіктердің ағымды уақытын пайдалану үшін:
- Етістік ерекшеліктерін қойыңыз.
- Етістіктің алдындағы сөйлемнің ағымдағы уақытын көрсетіңіз.
- Етістіктен кейін '-', '-дік' немесе '-лық' сөздерін пайдаланыңыз.
Мысалы:
- Мен қазақ тілін оқыруды жалғастырамын. (Мен оқырамын.)
- Сен шынайы сөздерді білесің бе? (Сен білесің бе?)
- Сіз қазақ тілінің алфавитін білесізбе? (Сіз білесізбе?)
Екінші түр[编辑 | 编辑源代码]
Етістіктері "-і" және "-ы" екісімен анықталатын етістіктердің ағымды уақытын пайдалану үшін:
- Етістік ерекшеліктерін қойыңыз.
- Етістіктің алдындағы сөйлемнің ағымдағы уақытын көрсетіңіз.
- Етістіктен кейін '-', '-дік' немесе '-лық' сөздерін пайдаланыңыз.
Мысалы:
- Мен қазақ тілін оқыдым. (Мен оқыдым.)
- Сен қазақ тіліндегі сөздерді білесің бе? (Сен білесің бе?)
- Сіз қазақ тілінің алфавитін білесізбе? (Сіз білесізбе?)
Үшінші түр[编辑 | 编辑源代码]
Етістіктері "-ті" және "-ды" екісімен анықталатын етістіктердің ағымды уақытын пайдалану үшін:
- Етістік ерекшеліктерін қойыңыз.
- Етістіктің алдындағы сөйлемнің ағымдағы уақытын көрсетіңіз.
- Етістіктен кейін '-', '-дік' немесе '-лық' сөздерін пайдаланыңыз.
Мысалы:
- Мен қазақ тілін оқыған және мектепті таптым. (Мен оқыған және таптым.)
- Сен қазақ тіліндегі сөздерді біліп жатасың ба? (Сен біліп жатасың ба?)
- Сіз қазақ тілінің алфавитін біліп жатасыз ба? (Сіз біліп жатасыз ба?)
Төртінші түр[编辑 | 编辑源代码]
Етістіктері "-емін", "-еміз", "-еп", "-біз" және "-быз" екісімен анықталатын етістіктердің ағымды уақытын пайдалану үшін:
- Етістік ерекшеліктерін қойыңыз.
- Етістіктің алдындағы сөйлемнің ағымдағы уақытын көрсетіңіз.
- Етістіктен кейін '-', '-дік' немесе '-лық' сөздерін пайдаланыңыз.
Мысалы:
- Мен қазақ тілін оқып жатамын. (Мен оқып жатамын.)
- Сен қазақ тіліндегі сөздерді білесің бе? (Сен білесің бе?)
- Сіз қазақ тілінің алфавиті